Trong một lần ghé thăm Đà Nẵng tôi được bạn bè giới thiệu với nhà báo, cựu chiến binh, thương binh Nguyễn Tiến Dân và được nghe ông kể về cuộc đời mình cũng như hành trình nhiều năm thực hiện di ngôn của đồng đội.
Nhiều năm trôi qua, ông vẫn không quên lời trăn trối của đồng đội: “Mai này, khi cuộc chiến kết thúc! Ai còn sống nếu có điều kiện hãy giúp những học sinh nghèo. Đừng để chúng không biết chữ như chúng tôi…”.
Từ di ngôn của đồng đội…
Ông Nguyễn Tiến Dân (1951) sinh ra và lớn lên trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng ở thôn Phú Sơn, xã Tịnh Hiệp, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi. Năm 1964, ông gia nhập quân giải phóng hoạt động tại chiến trường Khu 5, ông bị thương năm 1972, là thương binh hạng 3/4.
Đất nước thống nhất năm 1975, ông rời quân ngũ, ra miền Bắc học. Năm 1983, ông trở về Đà Nẵng nhận công tác ở nhiều đơn vị: Thường trú Đài Truyền hình Việt Nam, Đại diện Báo Đường sắt, Báo Cựu chiến binh… Năm 2012, ông nghỉ hưởng lương BHXH. Hiện nay là công dân ở tổ dân phố, phường Thanh Khê Đông, quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng và là Nhà Báo – PV thường trú Tạp chí Văn hóa Doanh nhân Việt Nam tại miền Trung và Tây Nguyên.
Nhà báo, cựu chiến binh, thương binh Nguyễn Tiến Dân
Lúc còn ở chiến trường khu 5, ông nhớ mãi lời của một người đồng đội bị thương nặng đã không qua khỏi dặn lại ông: “Mai này khi cuộc chiến kết thúc! Ai còn sống nếu có điều kiện hãy giúp những học sinh nghèo. Đừng để chúng không biết chữ như chúng tôi…” Vốn dĩ, đồng đội của ông ở chiến khu chẳng có cơ hội để đọc thư người thân gởi vào, bởi lẽ “họ không biết chữ”!
Nỗi lòng ông quặn thắt, đau đáu từ di ngôn của người bạn năm xưa vẫn mãi khôn nguôi.
Đến hành trình “Thắp sáng ước mơ – Cùng bạn đến trường”
Hồi tưởng lại bước đầu khởi nghiệp thiện nguyện, ông trải lòng tâm sự: “Năm 2000, tôi mới có điều kiện bắt tay vào cuộc. “Vạn sự khởi đầu nan”, lúc đầu chưa có nguồn tài trợ, tôi tìm đến khoảng 100 nhà hàng ở Đà Nẵng trình bày mục đích nhằm vận động chủ quán bán vỏ lon bia, nước ngọt để mua sách vở cho học sinh nghèo. Họ đồng tình ủng hộ tạo nên một khoản đáng kể. Tôi dùng hết tiền trợ cấp thương binh, một phần tiền quảng cáo từ các hợp đồng thông tin truyền thông, tiền trợ cấp ngày Lễ Tết, tiền 30 – 40 năm tuổi Đảng, tiền nhuận bút góp vào làm từ thiện. Mấy chục ngàn nhận được trong mỗi lần đi họp Đảng bộ phường tôi cũng để góp vào quỹ thiện tâm này!”.
Mặc dù cuộc sống cũng chẳng khấm khá gì, nhưng nhiều năm qua, ông Dân không quản ngại gian nan, lặn lội dặm trường khắp một dải miền Trung tìm đến những mái trường còn nhiều khó khăn… Ông đến với những học sinh nghèo vùng sâu, vừng căn cứ kháng chiến, một buổi tới trường, một buổi theo cha mẹ lên nương kiếm sống… Ông mang đến những cuốn vở, những chiếc áo ấm che thân cho các cháu khi mùa Đông về, góp phần vào bữa cơm đạm bạc để các cháu tiếp bước hành trình tìm con chữ “đầy mồ hôi lẫn nước mắt”.
Một chuyến kỉ niệm thiện nguyện đáng nhớ của ông Tiến Dân
Những năm kế tiếp, bằng sự quảng giao và uy tín của mình, nhiều cá nhân, tổ chức đã tìm đến và đồng hành với ông. Sau này, có năm số tiền ủng hộ lên đến con số 1,4 tỷ đồng, ông cho biết bình quân mỗi năm chi ra khoảng trên 500 triệu đồng. Với số tiền này, hàng ngàn phần quà đã được trao cho học sinh nghèo từ Hà Tĩnh trở vào Quảng Ngãi lên đến Kontum… Trọng điểm là các trường vùng cao, vùng kháng chiến ở miền Trung có địa hình cách trở, học sinh thiếu thốn nhiều bề… Và hằng năm ông cũng đã trao tặng 1.000 tập vở cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn ở phường Thanh Khê Đông.
Ông lần giở tập tài liệu lấy ra bức thư bày tỏ lòng tri ân của cháu Phạm Thị Thu Thảo (cựu học sinh trường THPT Thái Phiên – TP Đà Nẵng) là học sinh nghèo mồ côi mẹ được ông cưu mang giúp tiền ăn học từ những năm đầu cấp 3 đến khi tốt nghiệp Cao đẳng. Một điều đáng ngạc nhiên là cháu Thảo chưa một lần được diện kiến ân nhân của mình, ông mỉm cười đôn hậu nói: “Thi ân bất cầu báo!”. Hành xử của ông không kém phần tinh tế, ông quan niệm “của cho không bằng cách cho”. Bởi thế, mỗi khi đến điểm trường ông thường dặn với Thầy – Cô giáo là đừng trao quà trước toàn trường mà hãy tặng riêng cho các cháu có hoàn cảnh khó khăn. Chủ ý của ông là để cho các cháu tuổi mới lớn khỏi mang mặc cảm tự ti với bạn bè đồng trang lứa.
Đồng hành với ông trong mỗi chuyến đi có sinh viên tình nguyện, ông căn dặn các bạn trẻ: “Mình đến giúp người thì không nên nhận món quà “trả nghĩa” nào cả. Một tấm lòng thiện nguyện là đầy đủ ý vị!”. Chặng đường hành thiện của ông cũng chẳng suôn sẻ gì. Có những chuyến đi đầy kỷ niệm, gặp trời mưa đường trơn, xe không đi được nữa, ông cùng các Thầy – Cô giáo, tình nguyện viên và học sinh phải nai lưng cõng hàng lội bộ. Khó khăn là thế nhưng ông vẫn đi và đi… đến những nơi cần đến! Tiền và phẩm vật của nhiều người góp tài trợ đều được ông công khai trên Facebook hoặc thông qua thư cảm ơn của nhà trường gửi đến cho từng người để thông báo. Song song với công tác thiện nguyện, ông còn kiêm nhiệm chức năng Đại diện Tư vấn và Trợ giúp Pháp lý cho gia đình Liệt sĩ (Marin) nhằm kết nối thông tin để tìm kiếm hài cốt Liệt sĩ. Điều ít người biết là ông còn phụng dưỡng người chị ruột trên 80 tuổi bị tai biến, không chồng con từ nhiều năm nay!
Bức thư của cháu Thảo gửi ông Tiến Dân
Nhiều năm qua ông đảm nhận “chiếc ghế” Phó Chủ tịch Hội Khuyến học, Chủ tịch Hội cha mẹ học sinh trường THPT Thái Phiên. Ông phối hợp với nhà trường giáo dục học sinh cá biệt, cùng Thầy Cô tìm đến nhà học sinh khó khăn nhằm động viên các cháu tiếp tục đến lớp. Ghi nhận sự đóng góp của ông, Bộ GD & ĐT đã tặng ông Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp giáo dục”, Hội Khuyến học Việt Nam tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp Khuyến học”. Năm 2016, Đảng ủy phường Thanh Khê Đông, Quận ủy Thanh Khê tặng ông Giấy khen trong đợt tổng kết “Học tập và làm theo tấm gương Đạo đức Hồ Chí Minh”, Thành ủy Đà Nẵng cũng tặng Bằng khen về tấm gương tiêu biểu “Học tập và làm theo tấm gương Đạo đức HCM giai đoạn 2010 – 2015”.
Đầu năm 2017 Tết Đinh Dậu đã cận kề, khi được truy nhận Huy hiệu 45 năm tuổi Đảng với số tiền 3.030.000 đồng, ông đã dành trọn số tiền tặng cho người nghèo ở phường Thanh Khê Đông, quận Thanh khê, Đà Nẵng. Không chỉ giúp cho học sinh nghèo, trong đầu tháng 4/2017 biết tin ông Đỗ Văn Phẩm (75 tuổi) một thương phế binh cụt tay và chân, bị bệnh hiểm nghèo ở thôn Ninh Khánh, xã Quế Ninh, huyện Nông Sơn (Quảng Nam), với tấm lòng đầy ắp tình người, ông đã bày tỏ với người thương phế binh rằng “Tôi trao anh chút quà này, đây là tiền trợ cấp thương bình hàng tháng của tôi giúp anh và gia đình. Mong anh vượt qua bệnh tật, sống vui, sống khoẻ những ngày tháng còn lại…”.
Con đường trơn đầy kỉ niệm của ông Tiến Dân
Một điều làm chúng tôi xúc động: Là một công dân, một đảng viên, một cựu chiến binh và thương binh ông đã thành tâm hiến dâng thi hài cho khoa học khi trái tim ngừng đập và sẽ được khoa Y Dược – Đại học Đà Nẵng làm các thủ tục tiếp nhận thi hài khi qua đời. Ông quan niệm: Sống là cho đi, chết là hiến dâng cho khoa học cho đời để cứu người,. Ông bày tỏ: “Tôi muốn hiến xác thân cuối cùng của mình cho y học. Tôi biết mình chẳng thể mang theo được gì. Thôi còn lại xác thân có thể giúp ích cho đời”.
Thời tiết miền Trung đã sang hè cháy bỏng, nhưng dường như vẫn chưa nóng bằng trái tim rực lửa yêu thương của ông dành cho học sinh nghèo nơi rẻo cao! Ông trút cạn nỗi lòng: “Tôi không quên di ngôn đồng đội trước phút lâm chung. Tôi chỉ làm thay bạn tôi, mong sao các cháu đều được đi học!”.
Mấy mươi năm qua, di ngôn của đồng đội tuy “khẩu thuyết vô bằng”, nhưng, đối với ông đó là một dấu ấn không thể nào quên như một vết cắt hằn sâu vào tâm tưởng. Và đó cũng chính là động lực mạnh mẽ thúc đẩy ông đến với những nơi cần đến!
Lê Linh
