Hệ thống kinh tế – xã hội của mỗi quốc gia cho dù là nước phát triển hay đang phát triển, luôn là một cỗ máy tích hợp cơ sở hạ tầng mềm và cứng để hướng tới sự phát triển toàn diện và bền vững. Hàng năm, các quốc gia đều đưa ra quốc sách để vận hành cỗ máy truyền thống đó nhằm phát triển đất nước và đem lại hạnh phúc cho người dân.
“Phát triển đội ngũ doanh nhân; tiên phong thúc đẩy xây dựng hoá kinh doanh Việt Nam” chính là một trong ba nhiệm vụ của VCCI nhiệm kỳ 2021-2026.
Đầu năm 2022, Chính phủ ban hành Nghị quyết 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để vận hành cỗ máy phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Với 6 quan điểm, trọng tâm và 12 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, Chính phủ phấn đấu tăng trưởng GDP đạt 6-6,5%, GDP bình quân đầu người đạt 3.900 USD; giải ngân hết 100% kế hoạch vốn đầu tư công; phát triển văn hóa hài hòa và ngang tầm với phát triển kinh tế – xã hội; nâng cao năng lực hệ thống y tế, nhất là y tế dự phòng và y tế cơ sở… Tuy nhiên, để cỗ máy đó vận hành cần phải có nguồn năng lượng hay nguồn lực cũng như cần phải có một mô hình các nguồn lực toàn diện để nó vận hành một cách đầy đủ và bền vững trong một môi trường biến động toàn cầu hiện nay.
Trong Nghị quyết 01 cũng như Nghị quyết tiếp theo đầu năm của Chính phủ đã thể hiện các nguồn lực như dự toán ngân sách nhà nước, phát triển hạ tầng, văn hoá, môi trường kinh doanh… Dù vậy, theo các nhà kinh tế vĩ mô, để phát triển bền vững thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, cần phải huy động toàn diện hơn tất cả nguồn lực của quốc gia. Hơn nữa, để phát triển kinh tế – xã hội bền vững và nhất quán cần thiết một mô hình nguồn lực toàn diện cho cỗ máy kinh tế – xã hội hoạt động trơn tru và hoàn hảo trong một “không gian vũ trụ số – Metaverse” 3 chiều: Kinh tế, Xã hội và Môi trường.
Định vị 5 nguồn lực chủ yếu
Theo quan điểm của các nhà kinh tế, trong nền kinh tế thị trường nguồn lực vốn là yếu tố then chốt đối với hoạt động của toàn bộ nền kinh tế, trong đó có thể phân biệt năm loại vốn: tài chính, tài nguyên, sản phẩm vật chất, con người và xã hội. Tất cả đều là nguồn lực có khả năng tạo ra dòng sản phẩm đầu ra để hoàn thành các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội. Vốn tài chính tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất kinh tế, mặc dù bản thân nó không phải là sản xuất. Tài chính đóng vai trò nguồn lực cực kỳ quan trọng trong sự phát triển của mọi quốc gia. Chính vì thế tài chính vẫn luôn là công cụ trừng phạt hàng đầu của các nước lớn đối với các quốc gia thù địch. Vốn tài nguyên được tạo thành từ các nguồn tài nguyên và các dịch vụ hệ sinh thái của thế giới tự nhiên. Trong đó, vị trị địa chính trị của đất nước cũng là vốn tài nguyên quan trọng. Việt Nam với vị trí quan trọng bên biển Đông luôn là đối tác không thể thiếu trong các chương trình nghị sự của khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Vốn sản phẩm vật chất bao gồm tất cả tài sản vật chất mà quốc gia sản xuất ra. Nó thể hiện không chỉ là khả năng cạnh tranh mà còn là uy tín và tiềm lực của một quốc gia khi mà các quốc gia thường phô trương sức mạnh an ninh của mình qua các sản phẩm vũ khí tối tân đã sản xuất được. Nguồn lực này cũng làm cho một số quốc gia không có tài nguyên thiên nhiên vẫn có thể sản xuất ra nhiều sản phẩm vật chất và trở nên giàu có. Vốn con người là năng lực sản xuất của một cá nhân, được thừa hưởng và có được thông qua giáo dục và đào tạo. Sức mạnh con người sẽ được phát huy tối đa trong một xã hội có chính sách tiền lương, điều kiện lao động và an sinh xã hội đảm bảo. Vốn xã hội liên quan đến các thể chế giúp duy trì và phát triển nguồn vốn con người trong quan hệ đối tác với nhau. Nếu hoạt động xã hội mang lại bất kỳ lợi ích hoặc chi phí tiềm năng nào, thì có thể hợp lý để coi đó là một nguồn vốn xã hội. Chúng có thể bao gồm các yếu tố thúc đẩy tương tác và trao đổi xã hội, sự phát triển của các chuẩn mực cho những tương tác này, và thậm chí cả các yếu tố hình thành niềm tin và giá trị là một phần của văn hóa xã hội. Sức mạnh của vốn xã hội đến từ quy mô của thể chế kinh tế chính trị, môi trường pháp lý, kinh doanh, văn hóa, giáo dục, tổ chức xã hội và gia đình…
Phát triển bền vững để tiến tới một xã hội phồn vinh thì phải định lượng, huy động, sử dụng hiệu quả và hơn hết phải làm tăng tất cả các nguồn vốn, bao gồm cả vốn tài nguyên, vốn thường bị cạn kiệt do hoạt động sản xuất kinh tế. Hay nói cách khác, phải chủ động và quản trị tốt các nguồn lực của quốc gia.
Chủ động và quản trị hiệu quả các nguồn lực
Quản trị hiệu quả các nguồn lực là phải duy trì và nếu có thể nâng cao 5 nguồn tài sản vốn, thay vì làm cạn kiệt hoặc xuống cấp chúng. Phải chăng đây cũng nên là những nội dung cốt lõi trong các chương trình, nghị quyết hành động của Chính phủ, Trung ương và địa phương nhằm thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội hằng năm một cách nhất quán và thực tế. Về bản chất, 5 nguồn lực phải được liên kết với nhau và phải được quản trị đồng bộ trong triển khai phát triển kinh tế. Các mục tiêu kinh tế – xã hội có thể đạt được kết quả thành công trên cơ sở các nguồn lực, thường chỉ với một giải pháp tối ưu. Cỗ máy kinh tế – xã hội bền vững phải được Chính phủ vận hành để tạo ra dòng chảy hàng hóa và dịch vụ mong muốn bằng cách sử dụng các nguồn vốn mà không làm cạn kiệt chúng.
Chính phủ nên chăng cần tập trung cơ cấu và tinh giản lại bộ máy theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng: “…Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả” nhằm quản trị hiệu quả 5 nguồn lực để không những phục hồi kinh tế sau đại dịch mà còn thực hiện tốt các kế hoạch và chiến lược phát triển kinh tế xã hội. Cần phải coi 5 nguồn lực vừa là phương tiện, vừa là mục đích để đưa đất nước đến sự thịnh vượng.
Khu vực doanh nghiệp có thể xác định các mô hình kinh doanh mới để tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng quốc gia trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 liên quan đến việc cải thiện hiệu quả nguồn lực của các quy trình sản xuất và cần nhận thức rằng “ít nguyên liệu hơn” có thể có nghĩa là “nhiều giá trị hơn”. Xây dựng văn hoá kinh doanh tốt góp phần gia tăng vốn xã hội của đất nước.
Người dân cần nhận thức rõ hơn về vai trò mà mỗi người chúng ta có thể đóng góp thông qua việc lựa chọn sản phẩm, xây dựng văn hoá và hành vi tiêu dùng xã hội theo hướng giữ gìn truyền thống bền vững và thượng tôn pháp luật.
Đảng ta xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm kỳ Đại hội XIII là: “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc…”. Trong quá trình đó, chủ động và quản trị toàn diện năm nguồn lực: tài chính, sản phẩm vật chất, tài nguyên và con người sẽ là năm cánh sao vàng đưa cỗ máy kinh tế – xã hội cất cánh trong một không gian vũ trụ với 3 trụ cột: Kinh tế, Xã hội và Môi trường để hướng tới tầm nhìn của một đất nước pháp quyền và nhân văn khi chúng ta kỷ niệm 100 thành lập nước.
TS. ĐOÀN DUY KHƯƠNG
