VHDN – LTS. Bài viết tập trung làm rõ nội hàm chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới theo Quy định số 144-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Tôn trọng nhân là chuẩn mực đạo đức hàng đầu, tạo động lực to lớn xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ; đồng thời, là giải pháp quan trọng, cấp bách trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị hiện nay. Trên cơ sở đánh giá tổng quan thực tiễn thực hiện, tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản đẩy mạnh thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới.
Tôn trọng nhân dân là chuẩn mực đạo đức của cán bộ
Ngày 09/5/2024, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 144-QĐ/TW về “Chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới” (Quy định số 144-QĐ/TW). Quy định nêu cụ thể các tiêu chí, chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên cần thực hiện, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới, trong đó khẳng định chuẩn mực đầu tiên: “Điều 1. Yêu nước, tôn trọng nhân dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc”. Tôn trọng nhân là chuẩn mực đạo đức hàng đầu, tạo động lực to lớn xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ; đồng thời, là giải pháp quan trọng, cấp bách trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị hiện nay.
Quy định số 144-QĐ/TW là bước cụ thể hóa Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về “Đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”; khẳng định sự quan tâm đặc biệt của Đảng về tầm quan trọng của công tác xây dựng Đảng về đạo đức, nhất là trong bối cảnh đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng, chỉnh đốn Đảng, hệ thống chính trị thật sự trong sạch, vững mạnh, để “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”. Tôn trọng nhân dân là chuẩn mực đạo đức hàng đầu trong năm chuẩn mực đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, tiếp tục khẳng định bản chất, truyền thống, lý tưởng tốt đẹp của Đảng. Điều đó trước hết xuất phát từ những bài học lớn được rút ra từ chiều sâu của lịch sử dân tộc, như Lý Thái Tổ khẳng định “Trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân”, Trần Hưng Đạo từng chỉ rõ “Khoan sức dân là kế dài lâu, là thượng sách giữ nước”, Nguyễn Trãi đã kết luận “Lật thuyền mới rõ dân như nước”,… Là sự khẳng định cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân. Đồng thời, là sự kiên định và thấm nhuần tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh – người cách mạng “yêu nước” là phải “thương dân”, “trung với nước” là phải “hiếu với dân”.
Tổng Bí thư Tô Lâm cam kết hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân là niềm vui, lẽ sống; chăm lo đầy đủ và sâu sắc đến đời sống nhân dân.
Thực tiễn thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân của cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay
Thời gian qua, việc thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân của cán bộ, đảng viên ở nước ta đã có những chuyển biến rất quan trọng và tích cực, gắn với việc triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, khóa XII, khóa XIII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Nhận thức được tầm quan trọng của chuẩn mực tôn trọng nhân dân, Đảng nhiều lần đề cập, xem đây là nhân tố quan trọng để xây dựng Đảng thực sự vững mạnh về đạo đức: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức có năng lực, có phẩm chất đạo đức, tận tụy, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân”. Công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng được đẩy mạnh, nhất là trong giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất, gắn bó mật thiết với nhân dân, nghiêm túc tự phê bình và phê bình,… tạo sự chuyển biến trong nhận thức và hành động của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đại bộ phận cán bộ, đảng viên đã thể hiện ý thức tôn trọng, tin tưởng, gần gũi, gắn bó mật thiết với nhân dân. Thường xuyên quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Tích cực, tự giác bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân, tạo điều kiện để nhân dân phát huy quyền làm chủ: “Tăng cường bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức và công dân… Tăng cường tiếp xúc, đối thoại, lắng nghe, tiếp thu, giải quyết những bức xúc và nguyện vọng chính đáng của nhân dân”.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa thực sự phát huy được vai trò, hiệu quả, trách nhiệm trong thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân: “Một số tổ chức cơ sở đảng, một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức chưa gương mẫu, chưa thực sự tôn trọng ý kiến, kiến nghị của nhân dân và giải quyết kịp thời các quyền, lợi ích hợp pháp, nguyện vọng chính đáng của người dân”. Ở một số nơi, việc thực hiện dân chủ vẫn còn hình thức, nhân dân không được biết những vấn đề, nội dung liên quan đến quyền lợi thiết thân của mình: “Quyền làm chủ của nhân dân có lúc, có nơi còn bị vi phạm; vẫn còn biểu hiện dân chủ hình thức, tách rời dân chủ với kỷ cương, pháp luật”. Do đó, chất lượng hoàn thành nhiệm vụ của địa phương, cơ quan, đơn vị không cao, gây bức xúc trong nhân dân: “Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa”. Những biểu hiện đó đã và đang làm giảm sút ý chí chiến đấu, ảnh hưởng đến tinh thần đoàn kết trong nội bộ, là cơ hội để các thế lực thù địch, phản động lợi dụng kích động, lôi kéo, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân.
Đẩy mạnh thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân của cán bộ trong giai đoạn mới
Đất nước ta đang trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, đặt ra nhiều vấn đề mới, sự phát triển đa dạng, năng động và yêu cầu cao hơn về đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Từ thực tiễn công cuộc đổi mới, Đại hội XIII khẳng định: “Trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, phải luôn quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm túc quan điểm “dân là gốc”; thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân”. Để đẩy mạnh thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, cần tập trung thực hiện có hiệu quả một số giải pháp cơ bản sau:
Một là, tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng gắn với thiết thực đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý thức tôn trọng nhân dân trong Đảng và trong xã hội.
Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ, sâu sắc trong cán bộ, đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho mọi tổ chức, cá nhân, trước hết là cấp uỷ, chính quyền, đội ngũ cán bộ, công chức các cấp nhận thức rõ biểu hiện, tác hại của bệnh quan liêu. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 7 khóa XII về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” và tiêu chuẩn cán bộ được Bộ Chính trị khóa XII nêu tại Quy định số 89-QĐ/TW về “Khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp”, Quy định số 90-QĐ/TW về “Tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý”.
Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu cần công tâm, khách quan, dân chủ trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện và nhận xét, đánh giá, quy hoạch, đề bạt, bổ nhiệm, khen thưởng cán bộ, đảng viên, bảo đảm khách quan, công khai, thực chất. Đưa các buổi sinh hoạt chuyên đề, các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả; tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ, đảng viên rèn luyện và nâng cao trình độ mọi mặt từ chính thực tiễn thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Xây dựng tập thể đoàn kết, thống nhất gắn với môi trường công tác, văn hóa công sở lành mạnh. Tạo môi trường lành mạnh, thu hút cán bộ, đảng viên và quần chúng phát huy tinh thần sáng tạo, đoàn kết, thiết thực phòng, chống và ngăn chặn, triệt tiêu các biểu hiện quan liêu, xa dân trong cán bộ, đảng viên.
Hai là, thường xuyên, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình gắn với đề cao trách nhiệm nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Thực hiện nghiêm túc chế độ phê bình từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, cấp trên phải làm gương tự phê bình trước, cấp dưới làm sau, tập thể làm trước, cá nhân làm sau. Chủ động tạo các kênh thông tin để nhân dân phản ánh, đánh giá cán bộ, giúp cho cán bộ gần dân, nghe dân, hiểu dân, thể hiện tinh thần, trách nhiệm, trình độ và năng lực của mình trong sinh hoạt và công tác. Gắn chế độ tự phê bình và phê bình trong cơ quan, đơn vị với công tác phản biện của các tổ chức chính trị – xã hội và quần chúng nhân dân. Các cấp ủy đảng cần giữ vững các nguyên tắc tổ chức xây dựng Đảng, phát huy dân chủ trong Đảng, thực hiện tốt tự phê bình và phê bình. Nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nhất là những mặt còn yếu kém, không nể nang, né tránh; đề ra các biện pháp khắc phục, sửa chữa thiết thực, khả thi; kết hợp “xây và chống”, nói đi đôi với làm, tập trung giải quyết những vấn đề bức xúc, trì trệ, những khâu yếu, mặt yếu. Quá trình tiến hành tự phê bình và phê bình phải bảo đảm thật sự dân chủ, nghiêm túc, thẳng thắn với tinh thần xây dựng.
Xây dựng và thực hiện tốt các quy định để phát huy vai trò gương mẫu trong rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối làm việc của cán bộ, đảng viên. Việc nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên phải thể hiện toàn diện trên các mặt về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong; tự phê bình và phê bình; quan hệ với nhân dân; trách nhiệm trong công tác; ý thức tổ chức kỷ luật và đoàn kết nội bộ… Mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn chuẩn mực từ lời nói đến việc làm, cử chỉ, thái độ, hành vi ứng xử góp phần xây dựng hình ảnh, uy tín. Tăng cường tuyên truyền những tấm gương “người tốt việc tốt”, những “công bộc” hết lòng đối với dân, vì nhân dân phục vụ. Kịp thời ngăn ngừa, đấu tranh khắc phục các hiện tượng quan liêu, cửa quyền, hách dịch, sách nhiễu, hay thờ ơ, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc, nguyện vọng chính đáng của nhân dân.
Ba là, phát huy tính tự giác, tích cực, sáng tạo của mỗi cán bộ, đảng viên trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ và trong rèn luyện đạo đức cách mạng, nâng cao ý thức tôn trọng nhân dân.
Nêu cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên. “Xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung, có uy tín cao và thực sự tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết”. Mỗi cán bộ, đảng viên nỗ lực học tập, nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ với tinh thần cầu tiến bộ, phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm; tự giác tu dưỡng, rèn luyện, phê bình và tự phê bình. Xây dựng kế hoạch, tiến hành có hiệu quả công tác giáo dục, nâng cao năng lực và tác phong công tác của cán bộ, đảng viên, thông qua thực tiễn để đánh giá năng lực công tác và trách nhiệm của cán bộ. Tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao đạo đức cách mạng; kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa đào tạo với rèn luyện trong thực tiễn; không ngừng nâng cao trình độ năng lực chuyên môn, tạo uy tín cao trong tập thể.
Cổ vũ, biểu dương các gương sáng đạo đức, tạo ảnh hưởng sâu rộng trong Đảng và ngoài xã hội. “Xây dựng và thực hiện phong cách làm việc khoa học, tập thể, dân chủ, trọng dân, gần dân, hiểu dân, vì dân, bám sát thực tiễn, chịu khó học hỏi, nói đi đôi với làm”. Chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, tính chuyên nghiệp, tinh thần phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức, viên chức. Tăng cường rèn luyện phương pháp, phong cách làm việc quần chúng, thường xuyên tiếp xúc, lắng nghe ý kiến góp ý của tập thể, cấp dưới và của nhân dân. Tích cực hoạt động thực tiễn, chủ động nghiên cứu thực tế, rèn luyện khả năng đánh giá, định hướng trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo và hoạt động thực tiễn. Lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất lượng cán bộ, đảng viên.
Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật trong Đảng.
“Thực hành dân chủ trong Đảng gắn liền với tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng”. Đổi mới phương pháp, quy trình, kỹ năng công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng bảo đảm khách quan, dân chủ, khoa học, đồng bộ, thống nhất, thận trọng, chặt chẽ, khả thi, trong đó tập trung vào các cơ chế, biện pháp chủ động phát hiện sớm để phòng ngừa, ngăn chặn khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên. Các cấp ủy, tổ chức đảng chủ động xây dựng, bổ sung, hoàn thiện quy chế làm việc, xác định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức, làm tốt công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm việc phòng, chống suy thoái về đạo đức, lối sống gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, thực hiện tốt phong trào thi đua “Dân vận khéo”, tuyên truyền, biểu dương, nhân rộng các mô hình, điển hình về công tác dân vận.
Tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hoá, thực hiện tốt cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Tổ chức có hiệu quả, thực chất việc nhân dân tham gia giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị; phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên. “Phê phán, xử lý nghiêm minh những cán bộ, công chức, viên chức thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm, quan liêu, hách dịch, cửa quyền, nhũng nhiễu dân”. Quá trình kiểm tra, giám sát phải kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm mọi cán bộ, đảng viên vi phạm về đạo đức, lối sống theo Chỉ thị số 28-CT/TW ngày 21/01/2019 của Ban Bí thư “Về nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng”. Tăng cường cơ chế chất vấn, giải trình trong công tác cán bộ. Cương quyết đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không đủ tư cách, vi phạm những điều cấm đảng viên không được làm.
Xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, đảng viên phải luôn coi trọng việc khắc phục những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức trong sáng, kiến thức chuyên môn, trách nhiệm với công việc. Chuẩn mực đạo đức cách mạng tôn trọng nhân dân giúp mỗi tập thể thêm vững mạnh, mỗi cán bộ, đảng viên thực sự là một “công bộc” tốt của nhân dân. Quy định số 144-QĐ/TW là “cẩm nang xây dựng Đảng về đạo đức”, hướng đến mục tiêu hoàn thiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của mỗi cán bộ, đảng viên, giúp cho mỗi cán bộ, đảng viên “tự soi”, “tự sửa”, không ngừng nỗ lực tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, nâng cao phẩm chất, năng lực và uy tín đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới./.
Thiếu tá NGUYỄN QUANG BÌNH
